Niby każdy wie, że jak coś jest „wege” to nie ma tam mięsa. Jednak czy potrafisz dokładnie wyjaśnić różnice między wegetarianizmem a weganizmem? Czy wiesz, że podział diet na pozbawione mięsa jest znacznie bardziej skomplikowany i w zależności od dodatkowych składników, można wyróżnić jeszcze kilka odmian? Która jest zdrowsza i jakie są ciemne strony diet wegetariańskich?
Wegetarianizm, weganizm i jeszcze kilka „-nizmów”
Wedle potrzeb i upodobań wegetarianizm ma wiele odmian. Ogólna nazwa odnosi się do diety wykluczającej mięso, ryby i skorupiaki. Z kolei weganizm oprócz wymienionych, rezygnuje też ze wszystkich produktów odzwierzęcych, czyli nabiału, jaj, miodu, a nawet niektórych dodatków do żywności (np. koszenila). Między jednym a drugim jest jeszcze kilka odmian, przedstawimy te najbardziej popularne:
- Laktowegetarianizm – wyklucza mięso, ryby, jaja, natomiast pozwala na spożycie nabiału
- Owowegetarianizm – wyklucza mięso, ryby i nabiał, natomiast pozwala na spożycie jaj
- Laktoowowegetarianizm – różni się od zwykłego wegetarianizmu dodatkowym wykluczeniem produktów pochodzących z uboju zwierząt, czyli np. żelatyna czy podpuszczka.
- Frutarianizm – jeszcze bardziej restrykcyjna wersja weganizmu, zakładająca dodatkowe wykluczenie tych owoców i warzyw, których zerwanie przyczynia się do „śmierci” rośliny
- Fleksitarianizm – najmniej radykalna wersja wegetarianizmu, gdyż pozwala na spożycie np. wybranego rodzaju mięsa (np. z kurczaka) lub zakłada odstępstwa od diety w wyjątkowych sytuacjach, np. święto, impreza itp.
Czy weganizm jest zdrowszy od wegetarianizmu?
Zacznijmy od tego, że nie wystarczy wykluczyć zakazane produkty, żeby być zdrowym. Sam fakt niejedzenia mięsa nie czyni nas bardziej odpornymi na choroby niż przed zastosowaniem diety. Każda dieta, aby była zdrowa, musi być dobrze przemyślana i zbilansowana pod kątem głównych substancji odżywczych, a także makro i mikroskładników. Rezygnacja z mięsa wiąże się z koniecznością dodatkowej suplementacji witaminy B12, której dostarczenie z produktami roślinnymi jest niemożliwe. Należy także zwrócić uwagę na witaminę D oraz zawartość takich pierwiastków jak żelazo, wapń czy cynk.
Wydawać by się mogło, że zdrowszy jest wegetarianizm, gdyż nie ogranicza aż tak bardzo źródeł dostępnych, cennych składników. Prawda jest jednak taka, że jedna i druga dieta, jeśli jest stosowana w mądry i różnorodny sposób jest zdrowa nawet dla bardziej wymagających grup społecznych, jak dzieci, kobiety w ciąży czy osoby starsze. Ich przewaga nad dietami mięsnymi polega na dostarczaniu większej ilości błonnika, witamin, natomiast jest mniej cholesterolu oraz nasyconych kwasów tłuszczowych. Równocześnie nie dostarczamy organizmowi antybiotyków czy leków podawanych zwierzętom hodowlanym. Rezygnacja z nabiału i innych produktów odzwierzęcych (weganizm) może dodatkowo przyczynić się do mniejszej masy ciała niż w przypadku standardowego wegetarianizmu. Badania sugerują także, jakoby bardziej restrykcyjna dieta lepiej chroniła przed cukrzycą typu II, niektórymi nowotworami czy chorobami serca. Nie zapominajmy jednak, że jest trudniejsza do stosowania ze względu na mniejszą ilość możliwych do spożycia składników oraz konieczność posiadania wiedzy na temat odpowiedniego łączenia składników, które w organizmie syntetyzują, np. w potrzebne nam białko.
Kto nie powinien przechodzić na wegetarianizm i weganizm?
Pomimo ogromu zalet, diety wegetariańskie mają też swoje ciemne strony. Oprócz konieczności dodatkowej suplementacji witamin B12 i D oraz dbałości o odpowiedni poziom kluczowych mikroskładników, należy wziąć pod uwagę wysoki poziom błonnika. Dla jednych będzie to zaleta, natomiast osoby z dolegliwościami ze strony układu pokarmowego mogą mieć problemy jelitowe, czasem niemożliwe do wykluczenia przy takich ilościach surowych warzyw i owoców. Rezygnacja z mięsa może nie być zalecana osobom z anemią lub z chorobami autoimmunologicznymi, a także wrażliwymi na duże ilości środków ochrony roślin.
Innymi argumentami sugerującymi rezygnację z wymagających diet wegetariańskich jest brak odpowiedniej wiedzy, wsparcia dietetycznego czy przeświadczenie o banalności założeń diety. Nieumiejętność zbilansowania posiłków pod względem odpowiedniego dostarczenia białek, tłuszczy, węglowodanów oraz mikroskładników może powodować powstanie dolegliwości związanych z niedoborami. W ten sposób dieta mająca być zdrowa staje się bardziej niebezpieczna niż dotychczasowy sposób żywienia.
Podsumowując, obie diety, a także ich odmiany, mogą być zdrowe i korzystnie wpływać na zapobieganie wielu chorobom. Jeśli dodatkowo kieruje nami dobro zwierząt i czujemy dyskomfort spożywając mięso lub produkty odzwierzęce, zastosowanie wegetarianizmu lub weganizmu wydaje się być kluczem do sukcesu. Nie zapominajmy jednak, że zdrowa dieta to dobrze zbilansowana dieta.
