Co to jest cholesterol?
Cholesterol jest związkiem chemicznym należącym do grupy lipidów. Znajduje się w komórkach organizmu, a największe ilości występują w wątrobie oraz tkance nerwowej. Jest ważnym składnikiem błon komórkowych, niezbędny do wytwarzania niektórych hormonów i witaminy D3, a także odgrywa rolę w funkcjonowaniu mózgu. Nie jest niebezpieczny sam w sobie, pewna ilość jest niezbędna. Szkodliwy może stać się jego nadmiar.
Rodzaje cholesterolu i ich funkcje
Cholesterol we krwi występuje w postaci cząsteczek tzw. lipoprotein o dużej (HDL) i małej (LDL) gęstości. Potocznie na frakcję HDL mówi się "dobry cholesterol", natomiast frakcję LDL "zły cholesterol". Nie do końca LDL jest tym "złym"......Pewna jego ilość zostaje wytwarzana w organizmie i jest niezbędna. Poprzez nieprawidłową dietę, niektóre choroby oraz czynniki genetyczne może być zbyt wysoka. Jego główna funkcja to przenoszenie tłuszczu z wątroby do tkanek. Kiedy w organizmie znajduje się więcej cholesterolu, niż potrzebują komórki, może on gromadzić się w ścianach tętnic i przyczyniać się do rozwoju miażdżycy, a także powstawania zakrzepów. Frakcja HDL natomiast, odpowiedzialna jest za transport cholesterolu z komórek do wątroby. Jego wysokie stężenie we krwi jest korzystne dla organizmu, chroni przed chorobami układu krążenia.
Według Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego prawidłowy poziom cholesterolu całkowitego we krwi może wynosić maksymalnie 190 mg/dl, a cholesterolu frakcji LDL 115 mg/dl. Bardzo ważna jest także ilość frakcji HDL. U kobiet powinna być większa niż 45 mg/dl, a u mężczyzn większa niż 40 mg/dl.
Co powoduje podwyższoną ilość cholesterolu we krwi?
Wpływ na poziom cholesterolu ma wiele czynników. Nasza dieta, tryb życia, przemiana materii, choroby, a także czynniki genetyczne. Cholesterol w pożywieniu znajduje się w produktach pochodzenia zwierzęcego, głównie: tłuste mięsa, podroby, żółtko jaja, pełnotłuste produkty mleczne. Całkowite wyeliminowanie cholesterolu z jadłospisu nie jest jednak konieczne. Mimo to, jego dzienna dawka w pożywieniu nie powinna przekraczać 300 mg.
Nie wszystkie produkty, które zawierają cholesterol, tak samo wpływają na jego ilość w organizmie. Jajka są tego dobrym przykładem. Żółtko zawiera lecytynę, która sprawia, że cholesterol nie odkłada się na ścianach naczyń krwionośnych. Ważną kwestią jest także spożywanie masła. Mimo że jest ono produktem zwierzęcym, zawierającym cholesterol, będzie lepszym wyborem, niż margaryna, często obfitująca w szkodliwe tłuszcze trans. Masło jest produktem naturalnym, bez zbędnych dodatków, zawierającym cenne witaminy rozpuszczalne w tłuszczach. Szczególnie ważne w rozwoju układu nerwowego małych dzieci. Jeśli spożywamy masło z umiarem, smarujemy pieczywo dość cienko, to masło będzie lepszym wyborem, niż wspomniana wcześniej margaryna. Wszystko jest kwestią zbilansowania i zróżnicowania diety.
Jeśli nasze odżywianie będzie ubogie w warzywa i owoce, a składało się głównie z tłustych produktów zwierzęcych, wyrobów z białej mąki, przetworzonych produktów, w tym słodyczy, to możemy się spodziewać, że nasz organizm nie będzie w dobrej kondycji. Takie odżywianie przez lata w konsekwencji może spowodować nadwagę czy otyłość, a także podwyższony poziom cholesterolu całkowitego oraz frakcji LDL, a zbyt niski poziom frakcji HDL.
Jak odżywiać się, aby cholesterol był na dobrym poziomie?
Dieta powinna być przede wszystkim różnorodna oraz dobrze zbilansowana. Podstawą codziennej diety powinny być warzywa i owoce, bogate w witaminy i składniki mineralne, a także błonnik. Część z nich powinna być spożywana w postaci surowej. Węglowodanów złożonych powinny nam dostarczać produkty z pełnoziarnistych produktów zbożowych tj. kasze gruboziarniste, dobrej jakości pieczywo razowe, ryże brązowe i makarony.
Produkty białkowe polecane to przede wszystkim ryby morskie bogate w cenne kwasy tłuszczowe omega-3, a także chude mięso np. pierś z indyka oraz nasiona roślin strączkowych, a także niskotłuszczowe produkty mleczne m.in. jogurty naturalne, kefiry, twarogi chude lub półtłuste. Nie powinniśmy zapominać także o źródłach tłuszczów nienasyconych takich jak: orzechy, pestki i nasiona, oleje roślinne i oliwa z oliwek. Słodycze obfitujące w cukier i tłuszcze trans, warto zastąpić zdrowymi przekąsami przyrządzonymi samemu. Inne produkty takie jak podroby czy tłuste mięsa spożywane okazjonalnie nie powinny zaszkodzić, jednak na co dzień dieta powinna składać się ze zdrowych produktów opisanych powyżej.
