Choroba trzewna (celiakia) to trwająca całe życie autoimmunologiczna choroba o podłożu genetycznym, która charakteryzuje się trwałą nietolerancją glutenu. Gluten to białko zapasowe zawarte w zbożach, które wykazuje działanie toksyczne, prowadząc do zaniku kosmków jelita cienkiego, odpowiedzialnych za wchłanianie składników odżywczych. W konsekwencji wchłanianie pokarmu jest upośledzone, co powoduje wiele objawów klinicznych. Choroba ta może ujawnić się w każdym wieku. Obecnie najczęściej wykrywana jest u osób po 30 roku życia, częściej u kobiet niż u mężczyzn.
Choroba trzewna jest jedną z najczęstszych nietolerancji pokarmowych, niestety wykrywa się jedynie niewielki odsetek wszystkich przypadków. Nieleczona prowadzi do poważnych problemów zdrowotnych w tym: osteoporozy, zaburzeń psychicznych, zmniejszenia płodności, a nawet do nowotworów układu pokarmowego.
Objawy choroby trzewnej
Do objawów celiakii należą: bóle, wzdęcia i powiększenie obwodu brzucha, biegunki tłuszczowe lub wodniste, czasem zaparcia, utrata masy ciała (chudnięcie), zaburzenia rozwoju u dzieci, zmiany usposobienia (męczliwość, apatia, nadpobudliwość), stany depresyjne oraz liczne objawy związane z niedoborem składników, w tym przede wszystkim żelaza, kwasu foliowego i innych witamin.
Występuje również celiakia skąpoobjawowa, która charakteryzuje się niespecyficznymi, pozajelitowymi, pojedynczymi objawami, przez co często rozwija się skrycie przez wiele lat.
Leczenie nietolerancji glutenu
Jedyną metodą leczenia celiakii jest stosowanie przez całe życie diety bezglutenowej, w której bezwzględnie zabronione jest spożywanie produktów, które zawierają pszenicę, żyto, jęczmień, owies, pszenżyto i orkisz oraz wszelkich wyrobów z ich dodatkiem. W pierwszych miesiącach po rozpoznaniu choroby dieta powinna być lekkostrawna. U niektórych pacjentów wskazana jest również dieta ubogo- lub bezlaktozowa, która ułatwia regenerację kosmków. Konieczne jest uzupełnianie codziennego jadłospisu o dania z wykorzystaniem kasz: jaglanej i gryczanej, roślin strączkowych i niełuskanego ryżu. Produktami naturalnie bezglutenowymi są: kukurydza, ziemniaki, soja, proso, gryka, topioka, amarantus, maniok, soczewica, fasola, sago, sorgo, teff i wszystkie ich przetwory, orzechy, mięsa oraz owoce i warzywa.
